Novembersneeuw

Vroege kou geen voorspeller komende winter

22 november, een nieuwe sneeuwbui in de ochtenduren.
Een uurtje eerder was het nog een stuk witter.

Novembersneeuw. Niet de nieuwste titel van Guns N' Roses, maar de toestand van de buitenwereld in de regio deze ochtend. Vanmorgen zagen we de eerste zichtbare sneeuw in Nederland. Niet uitzonderlijk vroeg voor de tijd van het jaar, maar ook niet uitzonderlijk laat. Enkele uren later waren de meeste sporen verdwenen, omdat de temperatuur nog niet onder nul lag.

Een vroege kouinval zegt helemaal niets over het vervolg van de winter. Het kan nog gewoon alle kanten op zoals al eens uitgebreid is onderzocht.

Mij staat zelf november 1980 nog bij als een winter met een onwaarschijnlijk vroege en markante kouinval. Vanaf de 1e november stroomde ijzige kou Nederland binnen met alle winterse ingrediënten als sneeuw, ijs en zowaar een ijsdag op 3 november.

De temperatuur kwam de eerste week niet of nauwelijks boven nul en de witte wereld kon blijven bestaan, omdat de koude wind voor voldoende afkoeling zorgde. Zie ook de hieronderstaande grafiek. Bijna twee week lang was het al winters en voor mij de les om altijd al in oktober alles al op de winter voor te bereiden.

Hieronder het verloop van 1980 in 'kille' cijfers:

Deze eeuw heeft iets dergelijks, dus zo vroeg in de maand, vrijwel nog niet plaatsgevonden. De opwarming van de aarde lijkt hier debet aan hoewel ik een natuurlijke, maar dit keer dan wel extreme, opwaartse golfbeweging ook nog steeds als optie niet uitsluit.

De laatste week van november 2010 was wel extreem koud en winderig, maar we zagen geen sneeuw. Verder zagen we wat winterspeldenprikken in 2011 halverwege de maand.

'Novemberdiepvries' in 1965

Letterlijk en figuurlijk een graadje erger was 1965. Bar en boos was het eigenlijk. Deze wintermaand steekt er met kop en schouders boven uit wat novemberkou betreft.
De kinderen mochten op 11 november nog net bij +5º graden Sint-Maarten lopen, maar hierna zoefde de temperatuur als een razende naar beneden.

Koning Winter regeerde met ijzeren en ijzige hand gedurende de rest van de maand. 9 ijsdagen(!) volgden, vier nachten met strenge vorst (meer dan -10º), sneeuw en in totaal 20 vorstdagen.

Werkelijk alle winterscenario's werden in deze periode, dus 12-30 november opengetrokken. Sneeuw met vele dagen harde wind en ook een dooiaanval die door het Noorden van Nederland in eerste instantie werd afgeslagen. De ijsvloer groeide tussendoor snel en gestaag en al op 15 november meldt het Utrechts Nieuwsblad het volgende:

Vanaf de 16e kon er dus kennelijk een dikke week volop geschaatst worden.  Op de 20e volgde vanuit  het ZW een dooiaanval met ijzel en alle ongemakken van dien. In het Noorden was echter green sprake van invallende dooi. Net als in februari 1978-1979 werd de aanval in een twee dagen durende sneeuwstorm afgeslagen. De busdiensten moesten worden gestaakt volgens de oude kronieken. Jammer genoeg kon ik niet een mooi illustratief plaatje vinden.

Pas rond de 24e drong er ook in het Noorden wat zachtere lucht binnen en kwam de temperatuur overdag weer licht boven nul. Op de 30e kwam ook 's nachts de temperatuur weer boven nul. De december die hierna volgde was fris, maar van winterweer was niet of nauwelijks sprake meer aldus de statistieken.

Ook hier nog eens de grafiek van November 1965: